YURTDIŞINDA YAŞAYAN VATANDAŞLARIMIZIN TÜRKİYE'DEN EMEKLİ OLMA HAKLARI - YURTDIŞI BORÇLANMASI 

26.02.2014

Yurt dışında yaşayan vatandaşlarımız için sosyal güvenlik, emeklilik için yurt dışı borçlanması gibi konuların ele alındığı programımıza bu hafta  Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Çalışma Ekonomisi  ve Endüstriyel İlişkiler alanında Araştırma görevlisi olan aynı zamanda program danışmanımız Okan Güray BÜLBÜL ve Sosyal Güvenlik Kurumu Emekli Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yurt dışı Hizmetler Daire Başkanlığı Şube Müdürlüğünden  Zalif MERT konuk oldu.

Konuşmalardan sizin için derlemiş olduğumuz bölümler aşağıda yer almaktadır.


Okan Güray Bülbül:

 ''Yurt dışında yaşayan ve çalışan vatandaşlarımızın sosyal güvenlik anlamında korunması iki yöntemle sağlanıyor. Bunlardan biri; ikili sosyal güvenlik sözleşmesi diğeri ise,yurt dışı borçlanmasıdır. Şuanda Türkiye 28 ülkeyle ikili sosyal güvenlik anlaşması imzalamış durumda..Bunların toplamda 25 tanesi yürürlüktedir. Bu ülkelere örnek, İngiltere,Almanya,Hollanda, Belçika,Avusturya, İsviçre ve Fransayı verebiliriz. Bunlardan en önemlisi işçi göçünün yarım asırdır fazla sürdüğü Almanyadır.Temel olarak yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın sosyal güvenliğinin ülkemizce sağlanması çok önemlidir. Bu açıdan baktığımızda Türkiye ikili güvenlik sözleşmelerini imzalamış, yurt dışı borçlanmasını dizayn etmiş bir ülkedir.Yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın bu anlamda korunmasını sağlıyor. İkili Güvenlik Sözleşmeleri her iki ülke vatandaşlarının eşit işlem görmesini amaçlıyor. Yani bir Alman vatandaşının Türkiye'ye gelip çalıştığında  bir sigortalı Türk insanının sahip olduğu hakları kullanabilmesi gibi...Aynı durum Almanya içinde geçerli. Bunun dışında bir yardım hakkının doğup doğmadığını her iki ülkede geçen sigortalılık sürelerinin toplamı üzerinden hesaplamayı mümkün kılıyor.

Zalif  MERT

       Kadınlarımız yurt dışında çalıştıkları zaman ister işsizlik süresi ister ev kadınlığı süresi  olsun bu bizim için aynıdır. Erkek sigortalılara baktığımızda yaşadıkları ülkede bulundukları sürede sigortalı sayılmayan sürelerde sadece çalıştıkları sürenin arasındaki süre ve işi bıraktıkları yılda ki süreyi borçlandırıyoruz. Boşta geçen sürelerde vatandaşımızın mutlaka yurt dışında bulunması gerekiyor. Yurt dışında olmadığı süre bu borçlanma kapsamında değildir. 1978'de 2147 sayılı kanunla borçlanma hakkı getirildi. Bu süreç böyle ilerledi. Borçlanma bedelleri  yürürlükteki asgari ücreti baz alarak hesaplanıyor ve yıl içerisinde değişiyor.


YURT DIŞINDA GEÇEN SÜRELERİ BORÇLANABİLMEK İÇİN HANGİ ŞARTLARI TAŞIMASI GEREKİR?

1.Borçlanmak için 18 yaşından büyük olmak ve yurt dışında çalışmak
2.Borçlanma tarihinde ve yurt dışında çalıştığı sürede Türk vatandaşı olmak.
3.Çalıştığı süreleri belgelendirmek.
4.Son olarak kuruma yazılı başvuruda bulunmak.

      Borçlanma yapılacak ülkeye göre de belgelendirme farklılıklar gösteriyor. Eğer kişi sözleşmeli bir ülkede borçlanacaksa, bu belgeler isteniyor. Eğer vatandaşlarımız ülkemizin sözleşme imzalamadığı bir ülkeden borçlanmak istiyorsa o zaman farklı bir belge istiyoruz. Sözleşmeli ülkelerden bir borçlanma yapacak olan kişi, çalıştığı ülkenin sigorta kurumundan alacağı bir hizmet belgesi ya da o ülkedeki resmi kurumlardan alacağı bir hizmet belgesi borçlanma için yeterli sayılacaktır. Yine yurt dışında uygulanan bir başka yöntem vardır. Kişi, yurt dışındaki dış temsilciliklerimizden alacağı hizmet belgesiyle de borçlanma yapabilir. Sözleşmesiz bir ülkede ise; .dış temsilciliklerden alınacak olan belgeyle borçlanabilir. Ev kadınları için sözleşmeli sözleşmesiz fark etmiyor,bulundukları ülkeden alacakları ikamet belgesini konsolosluklarımıza onaylatıp bununla birlikte bize müracaat etmeleri yeterlidir.''

YURT DIŞI BORÇLANMANIN ADIMLARI NELERDİR?

       ''Kanuna göre kişinin borçlanacağı süre ile ilgili belgeleri temin etmesi gerekiyor. 3201 sayılı kanuna göre yurt dışı borçlanma talep dilekçemiz var. Bu talep dilekçesinde kişi bu dilekçeyi dolduraraktan ikametgah ettiği Türkiye'de gözüken yer neredeyse orada ki yurt dışı birimine müracaat ederek borçlanma talebinde bulunmalıdır. Eğer kişi yurt dışından da müracaat ediyor  ve Türkiye'de bir adresi yoksa o zaman nüfusa kayıtlı olduğu yeri  vatandaşlarımıza borçlanma  için yönlendiriyoruz. Eğer bu ikisi de yoksa kişi kurumun istediği bir yerine müracaat ederek borçlanma için istekte bulunabiliyor. Burada yapması gereken mutlaka, hangi süreleri borçlanacağını söylemek, hangi prim üzerinden borçlanacağını ilgili formda mutlaka belirtmek. Bunları tamamladıktan sonra vatandaşımız müracaat ediyor ve biz bununla ilgili gerekli işlemleri yapıp ve vatandaşımıza tebligat gönderiyoruz. Kişinin bildirilen borcu 3 ay içerisinde ödemesi gerekiyor. Şayet 3 ay içerisinde ödemezse; borçlanması geçersiz oluyor ve yeniden müracaat etmesi gerekiyor.Eğer kişi, bu süre içerisinde bildirilen borcun belirli bir kısmını öderse de sadece ödediği kısmı geçerli sayılıyor kalan kısmı içinde yeniden borçlanma müracaatında bulunması gerekiyor.''